Waarom is Preventie zo Belangrijk?

De term preventie verwijst naar activiteiten die gericht zijn op het stoppen of verminderen van negatieve handelingen en gedragingen, terwijl tegelijkertijd positieve gedragingen worden gestimuleerd. In essentie gaat het om het beschermen van onze toekomst, vooral de gezondheid en het welzijn van komende generaties.

Een gebied waar preventie een cruciale rol speelt, is in de vroege levensfase, aangezien veel ziekten die zich op volwassen leeftijd manifesteren, hun oorsprong vinden in ontwikkelingsproblemen die in deze vroege levensfase aan het licht komen.

Tegen het einde van de 20e eeuw begonnen kinderklinieken zich meer te richten op aandoeningen zoals stemmingsstoornissen, middelenmisbruik en blootstelling aan geweld, die zij aanduidden als de "Nieuwere Morbiditeiten." Onder deze problematiek vallen schoolgerelateerde problemen, zoals leerstoornissen en aandachtsproblemen, stemmings- en angststoornissen bij kinderen en adolescenten, en de alarmerende toename van suïcide- en moordcijfers onder jongeren. Daarnaast zijn er zorgen over de aanwezigheid van vuurwapens in huishoudens, schoolgeweld, drug- en alcoholmisbruik, evenals de verstrekkende invloed van media op thema’s als geweld, obesitas en seksuele activiteit.

De Ontwikkelende Hersenen en Toxische Stress

Wetenschappers erkennen al lang dat de eerste 1.000 dagen van het leven, van conceptie tot twee jaar oud, cruciaal zijn voor de vorming van de snel ontwikkelende hersenen. Het is een algemeen erkend feit dat deze verbindingen juiste voeding en stimulatie vereisen. Recent onderzoek heeft echter een derde essentieel element aan het licht gebracht: bescherming en preventie tegen geweld en trauma.

Vroege blootstelling aan traumatische ervaringen kan leiden tot toxische stress, wat resulteert in intense en langdurige activatie van de stressreactiesystemen van het lichaam, vooral wanneer er een gebrek is aan bescherming en ondersteuning door volwassenen.

Naast waarneembare korte termijn gedragsveranderingen kan toxische stress bij jonge kinderen ook minder zichtbare maar blijvende veranderingen in hersenstructuur en -functie veroorzaken als passende traumapreventiemaatregelen ontbreken. De kneedbaarheid van de foetale, zuigeling- en vroege kinderhersenen maakt deze extra gevoelig voor chemische invloeden. Steeds meer bewijs wijst erop dat aanhoudend hoge niveaus van stresshormonen de ontwikkeling kunnen verstoren, wat leidt tot anatomische veranderingen en fysiologische ontregeling die later kunnen resulteren in leer- en gedragsstoornissen. Tevens vormt dit de basis voor stressgerelateerde chronische lichamelijke en geestelijke ziekten.

De Oorzaken van Volwassen Ziekten Identificeren

Het identificeren van de oorsprong van ziekten op volwassen leeftijd en het vroegtijdig aanpakken ervan door middel van effectieve preventie, zijn cruciale stappen om het huidige gezondheidszorgsysteem te transformeren van een "ziektezorg"-model naar een "gezondheidszorg"-model. Bijvoorbeeld, mensen met een geschiedenis van traumatische kinderjaren beginnen vaker op jongere leeftijd met alcoholgebruik en gebruiken dit als copingmechanisme voor de stress die het trauma veroorzaakte.

Gevolgen van het Negeren van Preventie van Kindertrauma

De biologische manifestaties van toxische stress kunnen onder andere een verminderde immuunfunctie en meetbare verhogingen van ontstekingsmarkers omvatten. Deze worden geassocieerd met aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, virale hepatitis, leverkanker, astma, chronische obstructieve longziekte (COPD), auto-immuunziekten, tandheelkundige problemen en depressie, onder anderen. Toxische stress in de vroege kinderjaren brengt niet alleen risico’s met zich mee voor korte- en middellange termijn gedragsveranderingen, maar kan ook directe biologische schade veroorzaken met levenslange gevolgen. Het kan worden gezien als de trigger voor een fysiologische of biologische ‘geheugen’, dat risico’s meebrengt die veel verder reiken dan het oorspronkelijke moment, waardoor preventie onmisbaar is.

Naast de impact op het individu is het aanpakken van de enorme maatschappelijke en economische kosten van toxische stress en de gevolgen ervan essentieel voor de samenleving als geheel. Deze kosten reiken van het niveau van burgerparticipatie en de impact op het gemeenschapsleven tot de gezondheid en vaardigheden van de beroepsbevolking en het vermogen van een land om te slagen in een wereldeconomie.

Wanneer de biologische systemen van een kind worden versterkt door positieve vroege ervaringen, is de kans groter dat zij zich goed ontwikkelen, opgroeien en gezonde volwassenen worden. Een goede gezondheid in de vroege kinderjaren vormt een stevige basis voor het bouwen aan een sterke hersenstructuur en het verwerven van een breed scala aan leer- en vaardigheden. Deze vormen de pijlers van een bloeiende en duurzame samenleving die investeert in haar menselijk kapitaal en het leven van haar kinderen waardeert. Preventie van kindertrauma is dan ook een cruciale stap in het bijdragen aan een betere samenleving.

Het begrijpen van hoe kindermishandeling het risico op diverse psychiatrische, lichamelijke en medische aandoeningen verhoogt, is van vitaal belang voor het voorkomen, anticiperen op of behandelen van de gevolgen van mishandeling en verwaarlozing. Kinderen die mishandeling, verwaarlozing en negatieve ervaringen in hun jeugd meemaken, lopen ook een verhoogd risico op negatieve gezondheidsgevolgen en bepaalde chronische ziekten op volwassen leeftijd.